กำแพงเพชร ระยะทาง 22 กิโลเมตร เดิมเป็นกิ่งอำเภอศรีคีรีมาศ เมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2480 แล้วโอนหมู่ที่1 ตำบลศรีคีรีมาศ มาขึ้นเป็นหมู่ที่ 1 ตำบลโตนด ยกฐานะเป็นอำเภอเมื่อวันที่ 9 กันยายน 2499

อำเภอคีรีมาศ มีเนื้อที่ประมาณ 521,892 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 326,182.5 ไร่ และมีอาณาเขตติดต่อดังนี้

ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเมืองสุโขทัย อำเภอบ้านด่านลานหอย จังหวัดสุโขทัย

ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอบางระกำ จังหวัดพิษณุโลก อำเภอกงไกรลาศ และ

อำเภอเมือง จังหวัดสุโขทัย

ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอพรานกระต่ายและอำเภอลานกระบือ จังหวัดกำแพงเพชร

ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอบ้านด่านลานหอย จังหวัดสุโขทัย อำเภอพรานกระต่าย

ทางตอนเหนือ ตอนกลาง ตอนใต้ และตะวันออก เป็นที่ราบลุ่ม ลักษณะดินเป็นดินเหนียวและดินร่วนปนทรายเหมาะแก่การประกอบอาชีพทางการเกษตร และการปศุสัตว์

ทางด้านตะวันตก เป็นที่ราบสูงและภูเขา โดยมีเทือกเขายาวสลับซับซ้อนตั้งแต่อำเภอเมืองสุโขทัย อำเภอบ้านด่านลานหอย อำเภอคีรีมาศ ไปสุดที่อำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร ยอดเขา ที่สำคัญ คือ “เขาหลวง” บริเวณเขาเป็นป่าโปร่ง ป่าทึบ และป่าไม้ไผ่ต่าง ๆ ซึ่งเป็นแหล่งกำเนิดทรัพยากรธรรมชาติ เช่น ต้นไม้ ป่าไม้ สัตว์ชนิดต่าง ๆ ฯลฯ พื้นที่ราบสูง มีเนื้อที่ประมาณ 1 ใน 3 ของพื้นที่อำเภอคีรีมาศ มีความสูงประมาณ 1,200 เมตร จากระดับน้ำทะเล บริเวณเขาเป็นป่าสงวนแห่งชาติรามคำแหง

โดยทั่วไปมีสภาพแห้งแล้ง มีปริมาณน้ำฝนน้อย อากาศร้อนโดยเฉลี่ยประมาณ 30 – 35 องศาเซลเซียส ฤดูหนาวช่วงเดือน ธันวาคม – มกราคม อุณหภูมิต่ำสุด ประมาณ 15 องศาเซลเซียส

บริเวณที่อุดมสมบูรณ์และเป็นแหล่งวัตถุดิบธรรมชาติ คือ บริเวณเขาหลวง ซึ่งอยู่ในท้องที่ตำบลนาเชิงคีรี ตำบลศรีคีรีมาศ และตำบลบ้านน้ำพุ อุดมไปด้วยป่าไม้ชนิดต่าง ๆ เช่น ไม้สัก ไม้ประดู่ ไม้มะค่า และไม้ไผ่ เป็นที่อาศัยของสัตว์ป่าชนิดต่าง ๆ เป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร และเป็นแหล่งสมุนไพร ที่บริเวณสวนลุ่มและสวนขวัญ

แหล่งน้ำ

ไม่มีแม่น้ำไหลผ่าน มีลำคลองสองสาย คือ คลองสามพวง และ คลองสารบบ และอ่างเก็บน้ำขนาดกลาง คือ อ่างเก็บน้ำคลองข้างใน ดำเนินการก่อสร้างโดยกรมชลประทาน เป็นทำนบดินปิดกั้นระหว่างเขาพระลาด กับ เขาปูน ยาว 770 เมตร สูง 12 เมตร สันเขื่อนกว้าง 20 เมตร ฐานเขื่อนกว้าง 20 เมตร ฐานเขื่อนกว้าง 220 เมตร มีความบรรจุน้ำได้ 10 ล้านลูกบาศก์เมตร มีระบบส่งน้ำสายใหญ่ 2 สาย ยาว 12.8 กิโลเมตร สามารถส่งน้ำเพื่อการเกษตรได้ 15,000 ไร่ ใน 5 ตำบล คือ ตำบลโตนด ตำบลศรีคีรีมาศ ตำบลสามพวง ตำบลทุ่งหลวง และตำบลบ้านป้อม

การปกครอง

อำเภอคีรีมาศ แบ่งการปกครองออกเป็น 10 ตำบล 94 หมู่บ้าน ดังนี้

1. ตำบลโตนด มี 17 หมู่บ้าน พื้นที่ 34.621 ตารางกิโลเมตร

2. ตำบลทุ่งหลวง มี 13 หมู่บ้าน พื้นที่ 25.764 ตารางกิโลเมตร

3. ตำบลหนองจิก มี 11 หมู่บ้าน พื้นที่ 83.062 ตารางกิโลเมตร

4. ตำบลสามพวง มี 10 หมู่บ้าน พื้นที่ 18.010 ตารางกิโลเมตร

5. ตำบลนาเชิงคีรี มี 10 หมู่บ้าน พื้นที่ 93.400 ตารางกิโลเมตร

6. ตำบลบ้านป้อม มี 8 หมู่บ้าน พื้นที่ 40.284 ตารางกิโลเมตร

7. ตำบลหนองกระดิ่ง มี 6 หมู่บ้าน พื้นที่ 25.764 ตารางกิโลเมตร

8. ตำบลศรีคีรีมาศ มี 10 หมู่บ้าน พื้นที่ 104.802 ตารางกิโลเมตร

9. ตำบลบ้านน้ำพุ มี 8 หมู่บ้าน พื้นที่ 66.701 ตารางกิโลเมตร

10. ตำบลทุ่งยางเมือง มี 5 หมู่บ้าน พื้นที่ 29.484 ตารางกิโลเมตร

มีฐานะเป็นองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) 9 แห่ง สภาตำบล 1 แห่ง มีการปกครองท้องถิ่นในรูปเทศบาลตำบล จำนวน 2 เทศบาล คือ

1. เทศบาลตำบลบ้านโตนด พื้นที่ 2 ตารางกิโลเมตร

2. เทศบาลตำบลทุ่งหลวง พื้นที่ 3 ตารางกิโลเมตร

จำนวนประชากร 60,761 คน แยกเป็น

ชาย จำนวน 29,152 คน, หญิง จำนวน 31,609 คน

จำนวนครอบครัว 13,638 ครอบครัว (เมื่อ มิถุนายน 2544)

ราษฎรส่วนใหญ่มีอาชีพทำนา ไร่อ้อย ถั่วเขียวผิวดำ ข้าวโพด ถั่วเหลือง และเลี้ยงวัว

สังกัด สปช.มีโรงเรียน 42 โรงเรียน ครู 432 คน นักเรียน 8,116 คน อัตราครู:นักเรียน = 1: 19

สังกัด ศธ. มีโรงเรียน 2 โรงเรียน ครู 52 คน นักเรียน 1,340 คน อัตราครู:นักเรียน = 1:26

มีวัดที่ขึ้นทะเบียนถูกต้องแล้ว จำนวน 24 วัด

วัดที่ได้รับพระราชทานวิสุงกามสีมาแล้ว จำนวน 12 วัด

สำนักสงฆ์ จำนวน 12 แห่ง

ที่พักสงฆ์ จำนวน 13 แห่ง

วัดร้าง จำนวน 61 แห่ง

โรงพยาบาลประจำอำเภอคีรีมาศ ขนาด 30 เตียง จำนวน 1 แห่ง แพทย์ 4 คน สถานีอนามัย จำนวน 12 แห่ง

สายหลัก คือ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 101 (สายกำแพงเพชร – สุโขทัย) และมีทางหลวงชนบท จำนวน 3 สาย คือ

1. สายคีรีมาศ – บ้านด่านลานหอย (แยกเข้าตำบลบ้านน้ำพุ)

2. สายคีรีมาศ – กงไกรลาศ (เป็นถนนลาดยางแอสฟัลท์)

3. สายคีรีมาศ – ลานกระบือ (เป็นถนนลาดยาง)

นอกจากนี้เป็นถนนเชื่อมติดต่อระหว่างตำบลและหมู่บ้านซึ่งสามารถติดต่อกันได้ทุกตำบล หมู่บ้าน รวมระยะทางทุกสายในท่องที่อำเภอคีรีมาศยาวประมาร 200 กิโลเมตร

การติดต่อระหว่างอำเภอ – จังหวัดสุโขทัย มีรถยนต์โดยสาร จำนวน 2 สาย

การสื่อสารไปรษณีย์โทรเลข 1 แห่ง และไปรษณีย์ตำบล 5 แห่ง

การสื่อสารผ่านองค์การโทรศัพท์แห่งประเทศไทย มีตู้โทรศัพท์ทางใกล้ และทางไกลสาธารณะ จำนวน 7 แห่ง

สถานีรับ – ส่ง การแพร่ภาพโทรทัศน์ (ช่อง 7 สี) 1 แห่ง

อาชีพรอง คือ รับจ้าง เลี้ยงสัตว์ ทำการประมง

รายได้เฉลี่ยต่อครอบครัว ประมาณ 12,500.- บาท/ปี

เกษตรกรส่วนใหญ่จะออกไปรับจ้างทำงานนอกเขตอำเภอในฤดูแล้งตามต่างจังหวัด หรือในกรุงเทพมหานคร

โรงงานผลิตอิฐดินเผา 3 โรง

โรงซ่อมเกาะพ่นสีรถยนต์ 3 โรง

โรงซ่อมรถจักรยานยนต์ 6 โรง

งานอุตสาหกรรมในครัวเรือน ได้แก่ ทำเครื่องปั้นดินเผา สานเสื่อรำแพน ทำน้ำตาลโตนด กล้วยฉาบ กล้วยอบเนย สามารถเป็นอาชีพเสริมรายได้ของเกษตรกรในฤดูแล้ง

• อุทยานแห่งชาติรามคำแหง เป็นเทือกเขาขนาดใหญ่ ซึ่งชาวสุโขทัยรู้จักในนามของ “เขาหลวง” สูงจากระดับน้ำทะเล 1,200 เมตร มีพื้นที่ 341 ตารางกิโลเมตร อยู่ในเขตอำเภอคีรีมาศ ด้านทิศตะวันตกในเขตพื้นที่ตำบลศรีคีรีมาศ, ตำบลนาเชิงคีรี และตำบลบ้านน้ำพุ ห่างจากอำเภอ ประมาณ 16 กิโลเมตร ระยะทางจากเชิงเขาถึงยอดเขา โดยทางเท้า 4 กิโลเมตร บน ยอดเขาหลวง มีทุ่งหญ้าธรรมชาติกว้างใหญ่ มียอดเขา 4 ยอด คือ เขาเจดีย์ เขานารายณ์ เขาแม่ย่า และเขากูกา ซึ่งมีหน้าผาสูงชัน เป็นแหล่งพักผ่อนหย่อนใจ เดินชมป่าธรรมชาติและชมพระอาทิตย์ขึ้น พระอาทิตย์ตก
• น้ำตกสายรุ้ง อยู่ห่างจากตัวอำเภอ ประมาณ 26 กิโลเมตร เกิดจากการไหลซึมของน้ำ บนภูเขาหลวง ความยาวประมาณ 300 เมตร ทางทิศตะวันตกของเขาหลวง ในพื้นที่ตำบลบ้านน้ำพุ
• อ่างเก็บน้ำคลองข้างใน อยู่ห่างจากตัวอำเภอ ประมาณ 6 กิโลเมตร ในเขตพื้นที่ ตำบลศรีคีรีมาศ
• ถ้ำพระแม่ย่า อยู่ห่างจากตัวอำเภอ ประมาณ 26 กิโลเมตร ในเขตพื้นที่ตำบลนาเชิงคีรี

• การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (เมื่อวันที่ ) จำนวนผู้มีสิทธิ

• การเลือกตั้งสมาชิกสภาจังหวัด (เมื่อวันที่ 24 มกราคม 2543) จำนวนผู้มีสิทธิ 37,609 คน

1. ลักษณะที่ตั้งของเมือง อำเภอคีรีมาศ เป็นอำเภอมีอาณาเขตติดต่อกับจังหวัดกำแพงเพชร
2. มีทางหลวงแผ่นดินผ่านอำเภอ สายกำแพงเพชร – สุโขทัย เหมาะสมที่จะสร้างสถานีขนส่งเป็นศูนย์กลางคมนาคมไปจังหวัดสุโขทัย จังหวัดกำแพงเพชร และตำบล หมู่บ้านต่าง ๆ
3. แรงงาน ประชากรอยู่ในวันแรงงาน (อายุ 20 – 25 ปี) มีจำนวนร้อยละ 55 ของประชากรทั้งหมด
4. ผลผลิต ประชากรส่วนใหญ่มีอาชีพเกษตรกรรมเป็นหลัก ซึ่งเอื้ออำนวยต่ออุตสาหกรรมแปรรูปอาหาร หรือการถนอมอาหาร ผลผลิตทางการเกษตร ด้านอื่น ๆ
5. แนวทางการพัฒนาจังหวัดสุโขทัย ส่งเสริมการเลี้ยงโคนม และจะจัดตั้งศูนย์รับซื้อนม

ดิบ ไปปรุงแต่งเป็นอาหารเสริมสุขภาพร่างกาย สมอง เพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิต

6. ที่ดิน มีที่ดินสาธารณะประโยชน์อยู่ทุกตำบล เหมาะสมเป็นทุ่งเลี้ยงสัตว์โดยเฉพาะวัวนม เป็นอาชีพที่มีรายได้สูง สามารถสร้างรายได้ให้แก่ครอบครัวมีสภาพมั่นคง
7. พื้นที่บางส่วนอำเภอเป็นภูเขาสูง เป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร มีทรัพยากรธรรมชาติ ป่าไม้ มีสภาพเป็นน้ำตก มีทัศนียภาพสวยงาม และเป็นแหล่งท่องเที่ยว สามารถอนุรักษ์ และพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่ถาวร

• ขาดแคลนแหล่งน้ำสำหรับใช้ในการเกษตร น้ำสำหรับอุปโภคบริโภคอย่างเพียงพอ
• การคมนาคมระหว่างตำบลหมู่บ้านยังไม่สะดวก ฤดูแล้งฝุ่นฟุ้งกระจาย ฤดูฝนถนนเป็นโคลน และเป็นหลุมบ่อ
• ระบบสาธารณูปโภค ไฟฟ้าครอบคลุมทุกหมู่บ้านแต่ยังไม่ครบทุกหลังคาเรือน

• ภาวะโภชนาการในเด็กซึ่งกำลังเจริญเติบโต มีอัตราการขาดสารอาหารอยู่ในเกณฑ์ร้อยละ 8.24
• บุคลากรสาธารณสุขมีจำนวนไม่เพียงพอ
• ประชาชนส่วนใหญ่มีฐานะยากจน มีความเป็นอยู่ค่อนข้างไม่ดี มีการอพยพแรงงานไปทำงานต่างท้องที่ค่อนข้างสูง

• โรงเรียนขาดแคลนวัสดุ อุปกรณ์การเรียนการสอนมีไม่เพียงพอ

• ประชากรไม่มีที่ดินทำกินหรือมีแต่ไม่เพียงพอมีอัตราสูง

• เนื่องจากสภาพพื้นที่ทางภูมิประเทศโดยทั่วไปมีสภาพแห้งแล้ว มีปริมาณน้ำฝนน้อย อากาศร้อนโดยเฉลี่ยประมาณ 30 – 35 องศาเซลเซียส มักประสบปัญหาภัยแล้งเป็นประจำโดยเฉพาะในปีนี้ คาดว่า ราษฎร มักประสบปัญหาภัยแล้งเป็นประจำโดยเฉพาะในปีนี้ คาดว่า ราษฎรจะขาดแคลนน้ำอุปโภค บริโภค อย่างรุนแรง ซึ่งมีราษฎร โรงเรียน และสถานที่ราชการบางแห่ง เริ่มขอน้ำจากอำเภอแล้ว ตั้งแต่กลางเดือน พฤศจิกายน 2540 ส่วนน้ำเพื่อการเกษตร จะมีสำรองไว้ที่อ่างเก็บน้ำคลองข้าง ตำบลศรีคีรีมาศ ซึ่งใช้ได้ในพื้นที่ และพื้นที่ข้างเคียง คือ ตำบลโตนด ตำบลศรีคีรีมาศ ตำบลสามพวง ตำบลทุ่งหลวง และตำบลบ้านป้อม ส่วนพื้นที่การเกษตรที่ห่างไกลอ่างเก็บน้ำ ก็จะประสบปัญหาขาดแคลนน้ำเพื่อการเกษตร
• สำหรับปัญหาน้ำท่วม จะเกิดเมื่อ ฤดูฝนเมื่อฝนตกหนักน้ำจะท่วมขังในบางจุด เป็นปัญหาในการปลูกพืช และการเกษตร
• การใช้ที่ดินทั่วไปยังไม่มีประสิทธิภาพ การปลูกพืชเพียงปีละ 1 ฤดู หรือปีละครั้ง

• ถนนภายในหมู่บ้าน ส่วนมากเป็นถนนดิน และลูกรัง ประสบปัญหาฝุ่นละอองในฤดูแล้ง และน้ำท่วมขังในฤดูฝน
• เกษตรกรบางส่วนต้องเช่าที่ดินเพื่อทำเกษตรกรรม
• พื้นที่หมู่บ้านไม่มีเอกสารสิทธิ

• บูรณะและปรับปรุงถนนลูกรัง เป็นถนนลาดยาง หรือ คสล.
• บำรุงรักษาและซ่อมแซมผิวทาง ให้อยู่ในสภาพใช้งานได้ดี
• ประสานการออกเอกสารสิทธิกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น สำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม

• พื้นที่การเกษตรส่วนใหญ่ อาศัยน้ำฝน และแหล่งน้ำธรรมชาติ บางพื้นที่ประสบปัญหาน้ำท่วมในฤดูฝน
• เกษตรกรส่วนมากไม่มีความรู้ ความเข้าใจด้านวิทยาการ เทคโนโลยีการผลิต
• การอพยพเคลื่อนย้ายแรงงาน

• พัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรให้เพียงพอโดยขุดสระเก็บน้ำขนาดเล็ก และขนาดกลาง ตามแนวทฤษฎีใหม่และเกษตรผสมผสาน และขุดลอกบูรณะแหล่งน้ำธรรมชาติ
• พัฒนาความรู้และเทคโนโลยีการเกษตรโดยจัดฝึกอบรม/ดูงาน จัดแปลงสาธิต/ทดลองแปลงขยาย ส่งเสริมการแปรรูปผลผลิตการเกษตร และจัดตั้งศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยีการเกษตรในทุกตำบล
• สำรวจความต้องการฝึกอาชีพจากประชาชน/แรงงานในหมู่บ้าน และจัดหลักสูตรการฝึกอาชีพตามความต้องการของประชาชน /แรงงงานในหมู่บ้าน
• จัดแนะนำอาชีพ เน้นการประกอบอาชีพรายได้ โดยใช้ทรัพยากรในท้องถิ่น
• ฝึกอาชีพตามความต้องการของท้องถิ่น และตลาดแรงงาน
• ส่งเสริมทฤษฎีเศรษฐกิจแบบพอเพียงให้เป็นรูปธรรม

• ประชาชนมีโอกาสได้รับการบริการด้วนสาธารณสุขที่มีมาตรฐานไม่เท่าเทียมกัน
• ประชาชนขากความรู้ความเข้าใจในการดูแลสุขภาพของตนเอง
• ประชาชนมีสุขภาพจิตเสื่อมโทรม

• จัดทำแผนโครงการด้านส่งเสริมสุขภาพการประชาสัมพันธ์ จัดอบรมส่งเสริมให้ความรู้ด้านอนามัย การดูแลสุขภาพตัวเอง ส่งเสริมให้ประชาชนมีการตรวจสุขภาพโดยตนเอง หรือผู้มีความรู้ ความชำนาญ
• ประสานองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จัดหาสถานที่พักผ่อนหย่อนใจ สวนสาธารณะ สนามกีฬาในหมู่บ้าน

1. กลุ่มปัญหาความรู้ การศึกษา และวัฒนธรรม

• มีการจัดกิจกรรมด้านศาสนา ศิลปวัฒนธรรม และประเพณีน้อย และประชาชนในท้องถิ่นให้ความร่วมมือน้อย

- รวบรวม / ส่งเสริม / อนุรักษ์ พัฒนากิจกรรมเกี่ยวกับการศาสนา / วัฒนธรรม

• ส่งเสริม / พัฒนาบุคลากรด้านการศาสนา / วัฒนธรรม
• ประสานองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นให้เข้ามามีส่วนร่วมในการส่งเสริมด้านการศาสนา และวัฒนธรรมประเพณี

1. กลุ่มปัญหาแหล่งน้ำ

• พื้นที่ส่วนใหญ่อาศัยน้ำฝน และแหล่งน้ำธรรมชาติ
• ปัญหาน้ำท่วมในบางพื้นที่ในช่วงฤดูฝน
• ปัญหาน้ำอุปโภคบริโภคไม่เพียงพอ
• แหล่งน้ำตื้นเขิน

• ขุดสระเก็บน้ำขนาดเล็ก และขนาดกลาง
• ขุดลอกบูรณะแหล่งน้ำธรรมชาติ คลอง หนอง บึง
• สร้างฝายทดน้ำกั้นแม่น้ำลำคลอง
• สร้างอ่างเก็บน้ำเพื่อเป็นแหล่งน้ำต้นทุน
• ก่อสร้างและปรับปรุงระบบส่งน้ำชลประทาน
• ก่อสร้างระบบประปาโดยกระจายให้ครอบคลุมทุกหมู่บ้าน
• ขยายเขตประปาหมู่บ้านให้ครอบคลุมทั่วทุกครัวเรือน
• จัดตั้งกลุ่มผู้ใช้น้ำและฝึกอบรมให้ความรู้แก่กลุ่มผู้ใช้น้ำในด้านการดูแลรักษา และบริหารจัดการ

1. กลุ่มปัญหาทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม

• แหล่งน้ำผิวดินมีคุณภาพไม่เหมาะสม
• การใช้สารเคมีและวัตถุมีพิษ
• ดินเสื่อมสภาพ

• ลดปริมาณการใช้สารเคมี โดยให้ความรู้แก่การเกษตร และเจ้าหน้าที่ของรัฐในการอนุรักษ์ดินอย่างถูกวิธี
• ปรับปรุงบำรุงดินโดยส่งเสริมการใช้ปุ๋ยธรรมชาติ

1. กลุ่มปัญหาอื่น ๆ

• กลุ่มผู้เสพได้แพร่ระบาดไปในทุกกลุ่มอาชีพ
• เยาวชนมีความเชื่อและค่านิยมในการชอบทดลองทำตามเพื่อน
• ผู้ป่วยไม่กล้าแสดงตัวเพื่อเข้ารับการบำบัด
• ประชาชนและเจ้าหน้าที่ของรัฐไม่ให้ความร่วมมือกับเจ้าหน้าที่ฝ่ายปราบปรามเนื่องจากเกรงว่าจะไม่ได้รับความปลอดภัย

• ส่งเสริมให้ประชาชนในชุมชน / หมู่บ้าน ได้รับรู้ข้อมูลสภาพปัญหายาเสพติด และเข้ามามีส่วนร่วมในการป้องกันแก้ไขปัญหายาเสพติดในชุมชน / หมู่บ้าน ของตนเอง
• ภาคราชการให้การสนับสนุนชี้แนะให้คำปรึกษาสนับสนุนความรู้ ข้อมูล ข้อกฎหมาย
• ประชาชนและข่าราชการร่วมกันใช้มาตรการทางสังคมกดดันผู้ค้า และผู้มีพฤติกรรมเกี่ยวข้องกับการกระทำความผิด
• ประชาชนและข้าราชการที่เกี่ยวข้องร่วมกันให้ข้อมูลแล้วหาพยานหลักฐานดำเนินการทางกฎหมายกับผู้ผลิต ผู้จำหน่าย และผู้มีพฤติการณ์ เกี่ยวข้องกับยาเสพติด
• ประชาชนและข้าราชการร่วมกันดำเนินงาน ตามโครงการหมู่บ้าน/ชุมชนปลอดยาเสพติด
• ให้ความรู้ สร้างความตระหนักในโทษ และพิษภัยของยาเสพติดให้แก่นักเรียน นักศึกษา
• ครู อาจารย์ เจ้าหน้าที่ตำรวจ และผู้ปกครอง ช่วยกันสอดส่องพฤติกรรมนักเรียน/นักศึกษา ที่มีพฤติกรรมเสี่ยง

• ขาดการจัดการข้อมูลที่ชัดเจน
• ขาดความเข้าใจร่วมกันะหว่างองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นกับแหล่งท่องเที่ยว

• จัดทำแผนที่ท่องเที่ยว
• จัดทำป้ายบรรยายตามแหล่งท่องเที่ยว
• จัดอบรมประชาชน และบุคลากรที่ปฏิบัติงานในองค์กรท้องถิ่นให้มีความรู้ ความเข้าใจที่ถูกต้อง ในเรื่องมรดกทางวัฒนธรรมของท้องถิ่น และการเข้ามามีส่วนร่วมในการบำรุงรักษาพื้นที่แหล่งท่องเที่ยว

2. จุดหมายของอำเภอประจำปี 2546

1. พัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรให้พอเพียง
2. พัฒนาความรู้และเทคโนโลยีทางด้านการเกษตร
3. ปรับปรุงแหล่งน้ำธรรมชาติที่มีอยู่เดิมให้เกิดประโยชน์สูงสุด
4. พัฒนาแหล่งน้ำขึ้นใหม่ เพื่อเป็นแหล่งน้ำต้นทุน
5. จัดหาน้ำสะอาดในการอุปโภคบริโภค ให้ประชาชนอย่างพอเพียง
6. ปรับปรุงและก่อสร้างถนนเชื่อมโยงระหว่างอำเภอ ตำบล และหมู่บ้าน
7. ปรับปรุงผิวถนนดินและลูกรังในหมู่บ้านให้ใช้สภาพได้ดี รวมทั้งก่อสร้างเป็นถนนลาดยางและ คสล.
8. ฝึกอบรมอาชีพเพื่อสร้างการมีงานทำภายในหมู่บ้าน
9. พัฒนาฝีมือแรงงานให้มีคุณภาพ
10. ส่งเสริมการทำงานในท้องถิ่น สกัดกั้นการเคลื่อนย้ายแรงงาน
11. ส่งเสริมสุขภาพอนามัย และสวัสดิการสังคม
12. ส่งเสริมการทำงานในลักษณะพหุภาคี และส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการบริหารจัด

การบ้านเมืองและสังคมที่ดี

13. ป้องกันและรักษาคุณภาพน้ำ
14. ป้องกันฟื้นฟู การเสื่อมสภาพดิน
15. สร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนโดยใช้หลักประชาคมหมู่บ้านให้เป็นหมู่บ้านปลอดยาเสพติด
16. รณรงค์ประชาสัมพันธ์ปฏิบัติการจิตวิทยา ให้ประชาชน กลุ่มผู้ใช้แรงงาน เยาวชนทั้งใน

และนอกสถานศึกษาร่วมกันสร้างกระแสต่อต้านขบวนการยาเสพติด

17. ป้องกันและแก้ไขมิให้ข้าราชการ/เจ้าหน้าที่ของรัฐเข้าไปเกี่ยวข้องในการกระทำผิด

กฎหมายยาเสพติด

18. ส่งเสริมและจัดกิจกรรมท้องถิ่น เพื่อการท่องเที่ยว

2. แนวทางการพัฒนาอำเภอประจำปี 2546

1. สนับสนุนผู้ตอบแทนผู้ดูแลเด็ก
2. สนับสนุนเงินสมทบกองทุนประกันสังคมของผู้ดูแลเด็ก
3. สนับสนุนอาหารเสริม (นม)
4. สนับสนุนอาหารกลางวัน
5. สนับสนุนเครื่องเล่นประจำศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก

1. ฝึกอบรมเพิ่มประสิทธิภาพองค์กรสตรีระดับหมู่บ้าน

1. สนับสนุนส่งเสริมการจัดตั้งกองทุนวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า
2. อบรมสัมมนาประชาชน
3. อบรมเจ้าหน้าที่สาธารณสุข/อาสาสมัครสาธารณสุข

1. ส่งเสริมการปลูกป่าชุมชน

แนวทางที่ 2 การพัฒนาอาชีพ รายได้ และขยายการจ้างงาน

งานสนับสนุนกิจกรรมพัฒนาสตรี

1. สนับสนุนกิจกรรมพัฒนาสตรีโดยองค์กรสตรี
2. ฝึกอบรมกลุ่มผู้ใช้น้ำ

1. อบรมผู้รับผิดชอบหอกระจายข่าว
2. ดำเนินงานสุขศึกษาในชุมชน/หมู่บ้านาน
3. ดำเนินงานสุขศึกษาในสถานีอนามัย

1. อบรมฟื้นฟู อสม.
2. อบรม กม./ผู้นำชุมชน
3. อบรมแกนนำสุขภาพประจำครอบครัว
4. การศึกษาดูงานระหว่างหมู่บ้าน

1. โครงการแก้ไขปัญหาสาธารณสุข

1. สนับสนุนการดำเนินงานใน ศสมช.(หมู่บ้าน)

1. จัดให้มีคลีนิค เพื่อให้บริการการแพทย์แผนไทย

1. ตรวจรักษา
2. ให้สุขศึกษาและประชาสัมพันธ์

1. ฝึกอบรมการเลี้ยงไก่พื้นเมือง (ประดู่หางดำ)
2. ฝึกอบรมการเลี้ยงโคเนื้อ (โคขุน)
3. ฝึกอบรมการเลี้ยงโคนม

1. งานส่งเสริมและสนับสนุนการระดมทุนในสหกรณ์
2. งานส่งเสริมและพัฒนาธุรกิจในสหกรณ์
3. งานส่งเสริมและเผยแพร่ความรู้ ความเข้าใจ ในเรื่องสหกรณ์ แก่ประชาชนทั่วไป
4. งานส่งเสริม และพัฒนาอาชีพของสมาชิกสหกรณ์
5. งานส่งเสริมกิจกรรมของสหกรณ์ ในชุมชน

1. โครงการขุดสระน้ำเพื่อการเกษตรขนาดเล็ก
2. โครงการส่งเสริมการเกษตรผสมผสานในเขตพื้นที่โครงการขุดสระน้ำเพื่อการเกษตรขนาดเล็ก

1. โครงการขุดสระน้ำเพื่อการเกษตรขนาดเล็ก
2. โครงการส่งเสริมการเกษตรผสมผสานในเขตพื้นที่โครงการขุดสระน้ำ เพื่อการเกษตรขนาดเล็ก

1. งานส่งเสริมการผลิตข้าว
2. งานส่งเสริมการผลิตพืชไร่
3. งานส่งเสริมการผลิตพืชสวน
4. งานจัดการป้องกันและกำจัดศัตรูพืช
5. งานส่งเสริมการเกษตรอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
6. งานส่งเสริมการจัดการไร่นา
7. งานส่งเสรมการเกษตรในเขตพื้นที่เฉพาะ
8. งานปรับปรุงบำรุงดินเพื่อเกษตรกรรม
9. งานส่งเสริมและเผยแพร่

1. งานส่งเสริมกลุ่มอาชีพการเกษตร
2. งานส่งเสริมธุรกิจการเกษตร

1. ขุดลอกคลอง
2. ก่อสร้างฝาย คสล.

1. ก่อสร้างถนนลาดยาง

1. เจาะบ่อบาดาล

1. ก่อสร้างระบบประปาขนาดใหญ่

1. ประปามาตรฐาน ก
2. ประปามาตรฐาน ข

1. ก่อสร้างถนนลาดยาง

1. อ่าง / ฝาย
2. ขุดลอก / ขุดสระ
3. บ่อบาดาล

1. ก่อสร้างถนนในหมู่บ้าน
2. ขุดสระน้ำ
3. ก่อสร้างระบบประปา
4. ซ่อมบ่อบาดาล

1. โครงการขุดลอกหนองน้ำธรรมชาติ
2. โครงการขุดลอกคลองธรรมชาติ

แนวทางที่ 3 เศรษฐกิจชุมชนระดับจังหวัด/อำเภอ (เศรษฐกิจพอเพียง)

โครงการถ่ายโอนกิจกรรมการส่งเสริมและสนับสนุนอาชีพ

1. สนับสนุนทุนดำเนินการกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต

1. ปลูกป่าพื้นบ้าน

1. ปรับปรุงแหล่งน้ำเพื่อเพิ่มผลผลิตการประมง

แนวทางที่ 4 การฟื้นฟูบูรณะทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

1. โครงการป่ารักน้ำ รักษ์แผ่นดิน เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชนีนาถ
2. จัดกิจกรรมวันอนุรักษ์/รักษาคูคลอง แห่งชาติ

แนวทางที่ 5 การพัฒนาเมืองน่าอยู่และชุมชนน่าอยู่

-

แนวทางที่ 6 การบริหารจัดการ

งานบริการสาธารณสุขระดับตำบล

1. จัดหาครุภัณฑ์สถานีอนามัยเดิม

1. การควบคุมโรคไข้เลือดออก

1. การควบคุมโรคติดต่อทางน้ำและอาหาร
2. การควบคุมโรคติดต่อที่สามารถให้ภูมิคุ้มกันโรคได้
3. การควบคุมโรคเรื้อน
4. การควบคุมวัณโรค
5. การควบคุมโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

1. เจาะบ่อบาดาล
2. สร้างถังเก็บน้ำฝน ฝ.99
3. ก่อสร้างระบบประปาหมู่บ้าน แบบบาดาล ขนาดใหญ่

2.1 สรุปวิสัยทัศน์ ยุทธศาสตร์และแนวทางการพัฒนาอำเภอ 5 ปี (พ.ศ.2545 – 2549)

“อำเภอคีรีมาศ จะเป็นอำเภอที่มีประชาคมเข้มแข็งทุกระดับ เป็นศูนย์กลางของเศรษฐกิจแบบพอเพียงเฉลิมพระเกียรติ เกษตรแบบทฤษฎีใหม่ อุตสาหกรรมและหัตถกรรมในครัวเรือน และเป็นแบบอย่างของการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ทางธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพื่อให้ชาวอำเภอคีรีมาศมีคุณภาพชีวิตที่ดี มีคุณธรรมโดดเด่น เป็นสังคมอุดมคติของประเทศไทย”

อำเภอคีรีมาศได้นำเทคนิค SWOT มาใช้วิเคราะห์ ข้อมูลอำเภอ ตำบล หมู่บ้าน ดังนี้

S = Strong or Strenghtem หรือจุดแข็ง

• อำเภอคีรีมาสมีจุดแข็งที่ประชาชนประกอบอาชีพหลากหลาย ทั้งด้านการเกษตร หัตถกรรม อุตสาหกรรม ในครัวเรือนที่มีชื่อเสียง
• มีอุทยานแห่งชาติรามคำแหง ที่มีธรรมชาติสวยงาม มีถ้ำนารายณ์ ถ้ำเขาพระบาท ถ้ำเขาทองผางับ ถ้ำพระแม่ย่าและมีน้ำตกที่สวยงาม 2 แห่ง คือ น้ำตกสายรุ้ง น้ำตกลำเกลียว รวมถึงมีอ่างเก็บน้ำคลองข้างใน หรืออ่างเก็บน้ำพระร่วง พระฦา ที่กว้างใหญ่สวยงาม ซึ่งมีนกเป็ดน้ำมาอาศัยในแต่ละปีเป็นจำนวนมาก
• มีแหล่งประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจ ได้แก่ บึงหญ้าซึ่งเป็นดินแดนประวัติอายุ 2,000 – 3,000 ปี เป็นประวัติศาสตร์ในยุคสุวรรณภูมิ ซึ่งกรมศิลปากรได้มาขุดสำเร็จแล้ว และรองบประมาณ ในการพัฒนาเท่านั้น
• มีแหล่งประวัติศาสตร์ เมืองเพชรหรือเมืองศรีคีรีมาศ ซึ่งยุคเดียวกับเมืองสุโขทัย และมีเมืองขนาดย่อมอีก 6 เมือง ล้อมรอบ นอกจากนี้ยังมีพระเนียดคล้องช้างสมัยสุโขทัยที่กว้างใหญ่มาก

• ประชาชนส่วนใหญ่ยังคง การปลูกพืชเพื่อการพาณิชย์เชิงเดี่ยว ได้แก่ข้าวโพด อ้อย ซึ่งเป็นสินค้าเกษตรที่มีวงจรราคาตกต่ำบ่อย
• ปัญหายาเสพติด ที่ยังคงมีอยู่ในระดับปานกลาง โดยเฉพาะมีการขาย และการเสพที่อาจขยายตัวลุกลามไปสู่เยาวชนได้
• ประชาชนยังขาดความรู้เทคนิคทางวิชาการ การบริหารการจัดการในการจัดทำ การเกษตรแบบใหม่ ได้แก่ เกษตรกรทฤษฎีใหม่ การทำไร่นาสวนผสม เศรษฐกิจแบบพอเพียงเฉลิมพระเกียรติ และประชาคมตำบล หมู่บ้าน ยังไม่เข้มแข็ง

• อยู่ใกล้อุทยานประวัติศาสตร์ เมืองเก่า และมีเส้นทางเชื่อมต่อกันซึ่งเป็นทางราดยาง เป็นโครงข่ายแบบ Block ที่สามารถรองรับการขยายตัวของเมืองในอนาคตได้ดี นอกจากนี้ ยังเป็นการเชื่อมกันระหว่างการท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ และธรรมชาติสิ่งแวดล้อม ซึ่งอำเภอคีรีมาศได้ประสานงานกับอุทยานแห่งชาติรามคำแหง ให้สร้างที่พักบริเวณอ่างเก็บน้ำเพื่อรองรับผู้ที่ชอบการท่องเที่ยวแบบธรรมชาติได้อย่างเหมาะสม
• มีโอกาสพัฒนาการประกอบอาชีพของประชาชนเป็นแบบเศรษฐกิจพอเพียงเฉลิมพระเกียรติเกษตรทฤษฎีใหม่ ผักปลอดสารพิษ และแหล่งผลิตวัวเนื้อ วัวนม ที่ดีที่สุดของสุโขทัย และจังหวัดข้างเคียง เช่น พิษณุโลก กำแพงเพชร ตาก เป็นต้น

เคียง และจังหวัดที่มีแนวเขตติดต่อจะเป็นแหล่งจำหน่าย หรือ เอเย่นต์ที่สำคัญในการจัดส่งยาบ้าเข้ามาในเขตอำเภอทำให้ยากต่อการป้องกัน และปราบปราม เพราะอยู่นอกเขตความรับผิดชอบ นอกจากนี้ ยังมีบุคลากรที่เป็นข้าราชการ หรือ คนของรัฐบางกลุ่ม มีพฤติการณ์เป็นผู้ค่ายาบ้า ทำให้การปราบปราม ทำได้ยากเนื่องจากข้อมูลมีการรั่วไหล

พัฒนาในแต่ละด้านดังนี้

ยุทธศาสตร์การพัฒนาอำเภอคีรีมาศ

• ด้านเศรษฐกิจ / โครงสร้างพื้นฐาน

วิสัยทัศน์อำเภอ โดยให้จัดทำแผนพัฒนา 5 ปี แผนปฏิบัติการประจำปี ตามแนวทางแผนพัฒนาอำเภอ 5 ปี แผนพัฒนาจังหวัด 5 ปี และแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ฉบับที่ 9 เป็นหลัก และให้จัดทำโครงการ แบบ Integration plan ร่วมกัน เช่น การขุดลอกคูคลอง ให้มีความต่อเนื่อง สามารถใช้ประโยชน์ร่วมกัน โดยมีประชาคมทุกระดับ เข้ามามีส่วนร่วม และอำเภอสนับสนุนเทคนิควิชาการ

ยุทธศาสตร์ด้านเศรษฐกิจ/โครงสร้างพื้นฐาน มุ่งเน้นให้ทุกส่วนราชการถ่ายโอนภารกิจสู่องค์การบริหารส่วนตำบลให้มากที่สุด และให้ถอนตัวจากการเป็นผู้ปฏิบัติ (Actor) มาเป็นฝ่ายสนับสนุนและเป็นพี่เลี้ยง (Supporter) และองค์การบริหารส่วนตำบลเป็นผู้ปฏิบัติ ซึ่งจะต้องจัดตั้งแผนงาน / โครงการสนับสนุนในส่วนที่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ ในกรณีใช้งบประมาณไม่มากนัก

• ด้านสังคมและคุณภาพชีวิต

พัฒนาทั้งกระบวนการ โดยเน้นที่ประชาคมหมู่บ้าน ประชาคมตำบล ประชาคมอำเภอ ในการประสานงานกับหน่วยบริหาร ได้แก่ อำเภอหรือส่วนราชการต่าง ๆ เทศบาล และองค์การบริหารส่วนตำบล ในการร่วมมีส่วนด้านการพัฒนาสังคมและคุณภาพชีวิต ซึ่งมีปัญหาหลักที่สำคัญได้แก่ ปัญหาของยาเสพติด โดยเฉพาะการวางยุทธวิธีป้องกัน การแพร่ยาบ้าสู่เยาวชน ที่ประชาชนจะต้องนำระบบชุมชนเข้มแข็งมาใช้ เนื่องจากยุทธวิธีปราบปรามและยุทธวิธีบำบัดรักษา ความเป็นกระบวนการขั้นสุดท้าย เพราะถ้าขั้นตอนหรือยุทธวิธีป้องกันโดยชุมชนเข้มแข็งประสบผลสำเร็จ ปัญหาด้านการแพร่ระบาดของยาเสพติดจะทุเลาเบาบางลง จนก้าวเข้าสู่การเป็นหมู่บ้านปลอดยาเสพติดได้ในที่สุด

สำหรับด้านคุณภาพชีวิตนั้น จะเน้นให้ชุมชนและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเข้ามาเป็นหน่วยงานหลักในการแก้ไขปัญหา โดยเน้นให้สาธารณสุขอำเภอและพัฒนาชุมชน เป็นหน่วยงานหลักในการเป็นพี่เลี้ยง และสนับสนุนด้านวิชาการในลักษณะของการฝึกอบรมให้ความรู้แก่ประชาชน ประชาคมหมู่บ้าน ตำบล ในการรณรงค์ให้ประชาชนชาวอำเภอคีรีมาศ มีสุขภาพดีทั้งทางร่างกายและจิตใจ

• ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

แหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญ ได้แก่ อุทยานแห่งชาติรามคำแหง หรือเขาหลวง ให้เป็นที่รู้จักเพิ่มขึ้นของนักท่องเที่ยวทั้ง ชาวไทย และชาวต่างประเทศ โดยเน้นการอำนวยความสะดวกเกี่ยวกับที่พักเพิ่มมากขึ้น โดยเน้นขยายจุดพักผ่อนซึ่งมีบ้านพักรับรองแบบรีสอร์ตที่บริเวณอ่างเก็บน้ำพระร่วง พระฦา ในการดูแลของอุทยานแห่งชาติรามคำแหง และรองรับการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ จากอุทยานประวัติศาสตร์เมืองเก่า ผ่านถนนพระร่วงสู่ถ้ำพระแท่ย่า น้ำตกลำเกลียวหรือน้ำตกเกลียวทอง สวนลุ่ม ซึ่งเป็นจุดที่พักผ่อนแห่งหนึ่ง มาสิ้นสุดที่อ่างเก็บน้ำพระร่วง พระฦา เป็นการท่องเที่ยว ทั้งประวัติศาสตร์ ได้ภายใน 1 วัน นอกจากนี้ กรณีที่นักท่องเที่ยวต้องการพักในวันที่ 2 หรือ 3 สามารถเลือกปีนเขาท้าทายความสามารถได้ทั้ง 2 ด้าน คือ ด้านสวนลุ่มที่มีความชันสูง หรือด้านอ่างเก็บน้ำ พระร่วง พระฦา ที่มีความลาดชันน้อยได้ตามความประสงค์ นอกจากนี้ยังมีเมืองประวัติศาสตร์รองรับนักวิชาการที่ต้องการศึกษาค้นคว้าประวัติศาสตร์สมัยสุโขทัย และยุคก่อนสมัยสุโขทัย ที่ย้อนหลังจนถึงยุคสุวรรณภูมิได้อีกด้วย ดังนั้น หากมีการสัมมนาและศึกษาอย่างจริงจังแล้ว จะเป็นประโยชน์ต่อประวัติศาสตร์ของประเทศอย่างมาก รวมถึงเป็นการพัฒนาการท่องเที่ยว การตลาด สินค้าอุตสาหกรรม หัตถกรรมพื้นเมือง และผลผลิตของอำเภอคีรีมาศให้มีตลาดกว้างขวางมากยิ่งขึ้น ซึ่งจะเป็นการผลักดันโครงการเศรษฐกิจแบบพอเพียงเฉลิมพระเกียรติให้เป็นรูปธรรมต่อไป

กลับหน้าบ้าน